Warto znać zasady siewu

Istnieje wiele gatunków roślin odpowiednich do międzyplonów i wsiewek. Zależy to zawsze od rodzaju gleby, uprawy głównej, klimatu i wielu innych czynników. W poniższym tekście przedstawiamy podstawowe zasady tworzenia właściwych procedur siewu. W prostych zasadach będziesz mógł dowiedzieć się, w jakich warunkach na polu powinny pojawić się międzyplony, aby zmaksymalizować ich efekt.

Dostępność azotu oraz ilość chwastów wieloletnich można kontrolować przede wszystkim dzięki stosowaniu płodozmianu oraz przygotowaniu gleby.

W przypadku gospodarstw dysponujących jedynie niewielką ilością obornika lub nieposiadających go w ogóle, szczególnie istotne jest zapewnienie długiego płodozmianu i uprawa odpowiedniej ilości roślin strączkowych.

Podstawowe zasady udziału roślin w strukturze zasiewów:

• Sytuacja idealna zakłada przynajmniej 25 - 30 % udział użytków zielonych z domieszką koniczyny lub lucerny.
• Zboża: maksymalnie 60% powierzchni.
• Rośliny strączkowe solo lub w mieszance: groch maks. 15%, bobik, soja, łubin maks. 25%.
• Rośliny oleiste: rzepak maks. 25%, słonecznik maks. 25%.
• Uprawy okopowe: ziemniaki maks. 20 do 25%, buraki maks. 25%.
• przemienność upraw ozimych i jarych.
• Włączenie nawozów organicznych, międzyplonów i wsiewek.

Jeśli płodozmian obejmuje kilka roślin uprawnych, które mogą przenosić identyczne lub powiązane choroby płodozmianowe, całkowity obszar tych upraw nie może przekraczać określonych proporcji.

Przykłady: Suma rzepaku i słonecznika nie powinna przekraczać 33% aby uniknąć ryzyka zgnilizny twardzikowej.
Suma wszystkich roślin strączkowych nasiennych nie powinna przekraczać 30-35%, aby uniknąć ryzyka "zmęczenia roślin strączkowych".

Naprzemienność upraw jesiennych i wiosennych

W przypadku konsekwentnej realizacji naprzemienności, o której mowa wyżej, można uniknąć mnożenia się niektórych chwastów.

Przykłady: zbyt częsta uprawa kukurydzy i grochu sprzyja wzrostowi komosy. Podobnie, w przypadku stosowania na ciężkich glebach głównie roślin ozimych, szybko może dojść do inwazyjnego rozplenienia się wyczyńca.

Ograniczenie udziału roślin strączkowych nasiennych

Podczas przechodzenia na rolnictwo ekologiczne rolnicy często zwiększają udział roślin strączkowych w rotacji, aby zapewnić odpowiednią dawkę azotu poszczególnym uprawom.

Konieczne jest respektowanie górnych granic w tym zakresie. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, należy przestrzegać następujących zasad wysiewu:

• Groch: maksymalnie raz na 7 lat.
• Fasola i soja: maksymalnie raz na 4 lata.
• Łubin: maksymalnie raz na 4 lub 5 lat.

Ważne jest również, żeby łączna ilość roślin strączkowych w rotacji nie przekraczała powyższych limitów. Pozwala to zapobiec ryzyku zmęczenia gleby. Może to objawiać się znacznymi spadkami wydajności, które związane są z inwazją chorób i szkodników.

W przypadku włączenia roślin strączkowych do międzyplonów lub wsiewek, należy dokonywać wyboru gatunków, które nie są mocno spokrewnione z roślinami strączkowym w uprawie głównej. Na przykład, w przypadku uprawiania grochu jako uprawy głównej, nie należy włączać uprawy grochu paszowego do mieszanek.

Ograniczenie udziału zbóż

Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się chorób grzybowych, nie powinniśmy mieć w strukturze zasiewów więcej niż 60% zbóż. Wyższy udział zbóż niekorzystnie wpływa na plon, jakość i zdrowie roślin. Występowanie fuzariozy i plamistości liści jest objawem nadmiernej ilości zbóż. 

Użytki zielone działają niczym akumulator płodozmianu

Użytki zielone działają niczym motor czy też akumulator płodozmianu. Obszar zajmowany przez łąkę pozwala glebie niejako „zatankować pełen bak” humusu i azotu, gwarantując tym samym wysokie plonowanie przyszłych upraw.

Nawet w gospodarstwach, które nie prowadzą hodowli lub prowadzą ją w małym zakresie ważne jest przeznaczenie co najmniej 25-30% gruntów na użytki zielone, nawet jeśli wyprodukowane pasze miałyby zostać sprzedane.

Jeśli udział tymczasowych użytków zielonych jest zbyt niski, to bilans azotowy występujący w ramach płodozmianu będzie negatywny i dojdzie do spadku zawartości humusu, a w konsekwencji do obniżenia żyzności gleby.

Dodatkowym skutkiem takiego stanu rzeczy będzie wzrost ilości uporczywych chwastów, takich jak rozmaite odmiany ostu, które normalnie eliminowane są poprzez regularne koszenie użytków zielonych. Trzeba przy tym zauważyć, że łąka dwuletnia ma znacznie lepsze i skuteczniejsze działanie oczyszczające pole z ostów niż łąka jednoroczna.

Okopowe

Maksymalny udział ziemniaków powinien wynosić od 20 do 25%, a maksymalny udział buraków 25%.Wyżej wymienione górne limity związane są z ryzykiem aktywności szkodników (nicieni, drutowców) oraz z ryzkiem występowania chorób.

Ponadto, intensywna uprawa roślin okopowych zazwyczaj związana jest z tendencją do obniżenia bilansu azotowego oraz równowagi humusowej w ramach rotacji upraw.

Wpływ opadów

Woda i składniki odżywcze są często czynnikami ograniczającymi, które należy uwzględnić przy wyborze płodozmianu.
Z drugiej strony, jeśli żaden z tych elementów nie będzie ograniczony, można uzyskać wysokie plony, nawet na glebach o słabszej jakości.
Wreszcie, na glebach bardzo gliniastych, bardzo obfite opady mogą powodować znaczne obniżenie plonów.

Ważne jest również, żeby łączna ilość roślin strączkowych w rotacji nie przekraczała powyższych limitów. Pozwala to zapobiec ryzyku zmęczenia gleby. Może to objawiać się znacznymi spadkami wydajności, które związane są z inwazją chorób i szkodników.

W przypadku włączenia roślin strączkowych do międzyplonów lub wsiewek, należy dokonywać wyboru gatunków, które nie są mocno spokrewnione z roślinami strączkowym w uprawie głównej. Na przykład, w przypadku uprawiania grochu jako uprawy głównej, nie należy włączać uprawy grochu paszowego do mieszanek.

Wnioski

Wybór upraw, które należy uwzględnić przy płodozmianie uzależniony jest od następujących czynników :

• Typ gleby (zawartość gliny)
• Ilość i rozkład opadów
• Zaopatrzenie w azot, rezerwy azotu w glebie
• Uporczywe i trudne do zwalczenia chwasty
• Zapotrzebowanie ze strony rynku

Cechy niektórych upraw nie powinny być analizowane jednostronnie, ale należy raczej brać pod uwagę ich wpływ na ogólną wydajność i stabilność płodozmianu w wieloleciu.

Rotatia Culturilor. Bioactualites.ch [online]. [cit. 2017-02-21]. Available at: http://www.bioactualites.ch/sol-sain-plantes-saines/grandes-cultures-bio/fertilisation/rotation-fourniture.html. Own translation
Aktualizacja 03.06.2022.